به گزارش امتداد به نقل از نیپنا ، صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی، نقش حیاتی در تولید مواد اولیه برای صنایع مختلف ایفا می‌کند. از تولید پلاستیک‌ها و مواد شیمیایی پایه تا سوخت‌ها و کودهای شیمیایی، این صنعت تأثیر گسترده‌ای بر زندگی روزمره ما دارد. با این حال، صنعت پتروشیمی به دلیل وابستگی به منابع فسیلی و انتشار گازهای گلخانه‌ای، همواره با چالش‌های زیست‌محیطی مواجه بوده است. در سال‌های اخیر، فناوری‌های پتروشیمی سبز به عنوان راه‌حلی برای کاهش تأثیرات منفی این صنعت بر محیط زیست مطرح شده‌اند. این فناوری‌ها نه تنها به کاهش آلایندگی کمک می‌کنند، بلکه امکان استفاده از منابع تجدیدپذیر و پایدار را نیز فراهم می‌آورند. در مطلب پیش رو، به بررسی پیشرفت‌های جدید در فناوری‌های پتروشیمی سبز و تأثیر آن‌ها بر آینده این صنعت می‌پردازیم.

فناوری‌های پتروشیمی سبز چیست؟
فناوری‌های پتروشیمی سبز به مجموعه‌ای از روش‌ها و فرآیندها اطلاق می‌شود که هدف آن‌ها کاهش مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و استفاده از مواد اولیه تجدیدپذیر است. این فناوری‌ها شامل بهبود فرآیندهای موجود، توسعه کاتالیزورهای جدید، استفاده از منابع زیست‌توده و بازیافت مواد پتروشیمیایی می‌شوند. هدف نهایی این فناوری‌ها، ایجاد یک صنعت پتروشیمی پایدار است که بتواند نیازهای جامعه را بدون آسیب رساندن به محیط زیست برآورده کند.

بهبود فرآیندهای موجود
یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در فناوری‌های پتروشیمی سبز، بهبود فرآیندهای موجود برای افزایش بازده و کاهش مصرف انرژی است. به عنوان مثال، در فرآیند کراکینگ بخار (Steam Cracking) که برای تولید اتیلن و پروپیلن استفاده می‌شود، استفاده از کاتالیزورهای جدید و بهینه‌سازی شرایط عملیاتی منجر به کاهش مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است. این فرآیند که به طور سنتی به دمای بالا و انرژی زیادی نیاز دارد، با استفاده از کاتالیزورهای پیشرفته و سیستم‌های بازیابی حرارت، به میزان قابل توجهی بهینه‌سازی شده است.
همچنین، فناوری‌هایی مانند جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCS) به طور فزاینده‌ای در صنعت پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا انتشار دی‌اکسید کربن را به حداقل برسانند. در این فناوری، دی‌اکسید کربن تولید شده در فرآیندهای صنعتی جذب شده و در مخازن زیرزمینی ذخیره می‌شود تا از ورود آن به جو جلوگیری شود. این روش نه تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد برای صنعت پتروشیمی از طریق فروش کربن ذخیره‌شده عمل کند.

توسعه کاتالیزورهای جدید
کاتالیزورها نقش کلیدی در فرآیندهای پتروشیمی ایفا می‌کنند و توسعه کاتالیزورهای جدید یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در فناوری‌های پتروشیمی سبز است. کاتالیزورهای جدید نه تنها بازده فرآیندها را افزایش می‌دهند، بلکه امکان استفاده از مواد اولیه تجدیدپذیر را نیز فراهم می‌آورند. به عنوان مثال، کاتالیزورهای مبتنی بر نانو فناوری امکان تبدیل زیست‌توده به مواد شیمیایی ارزشمند را فراهم کرده‌اند. این کاتالیزورها با کاهش دما و فشار مورد نیاز برای انجام واکنش‌ها، مصرف انرژی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند.
یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، استفاده از کاتالیزورهای زیستی (بیوکاتالیزورها) است که از آنزیم‌ها یا میکروارگانیسم‌ها برای تسریع واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌کنند. این کاتالیزورها نه تنها سازگار با محیط زیست هستند، بلکه امکان تولید مواد شیمیایی با خلوص بالا را نیز فراهم می‌آورند.

استفاده از منابع زیست‌توده
استفاده از منابع زیست‌توده به عنوان جایگزینی برای منابع فسیلی، یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در فناوری‌های پتروشیمی سبز است. زیست‌توده شامل مواد آلی مانند ضایعات کشاورزی، جنگل‌ها و جلبک‌ها است که می‌توانند به عنوان مواد اولیه برای تولید مواد شیمیایی و پلیمرها مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال، تولید پلی‌لاکتیک اسید (PLA) از زیست‌توده به عنوان یک پلیمر زیست‌تخریب‌پذیر، جایگزین مناسبی برای پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن است. این فناوری نه تنها به کاهش وابستگی به منابع فسیلی کمک می‌کند، بلکه انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، فناوری‌های جدید مانند گازی‌سازی زیست‌توده (Biomass Gasification) امکان تبدیل زیست‌توده به گاز سنتز (Syngas) را فراهم کرده‌اند. گاز سنتز می‌تواند به عنوان ماده اولیه برای تولید مواد شیمیایی پایه مانند متانول و آمونیاک مورد استفاده قرار گیرد. این فناوری نه تنها به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه امکان استفاده از منابع تجدیدپذیر را نیز فراهم می‌آورد.

بازیافت مواد پتروشیمیایی
بازیافت مواد پتروشیمیایی یکی دیگر از پیشرفت‌های مهم در فناوری‌های پتروشیمی سبز است. با توجه به افزایش تولید پلاستیک‌ها و مشکلات ناشی از دفع آن‌ها، بازیافت مواد پتروشیمیایی به عنوان راه‌حلی برای کاهش آلودگی محیط زیست مطرح شده است. فناوری‌های جدید مانند پیرولیز (Pyrolysis) و گازی‌سازی (Gasification) امکان تبدیل پلاستیک‌های بازیافتی به مواد اولیه ارزشمند را فراهم کرده‌اند. این فناوری‌ها نه تنها به کاهش حجم زباله‌های پلاستیکی کمک می‌کنند، بلکه امکان تولید مواد شیمیایی و سوخت‌های پاک را نیز فراهم می‌آورند.
به عنوان مثال، فناوری پیرولیز امکان تجزیه پلاستیک‌ها در دمای بالا و در غیاب اکسیژن را فراهم می‌کند. این فرآیند منجر به تولید مایعات نفتی سبک می‌شود که می‌توانند به عنوان ماده اولیه برای تولید مواد شیمیایی یا سوخت مورد استفاده قرار گیرند. این فناوری نه تنها به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند، بلکه امکان ایجاد یک اقتصاد چرخشی (Circular Economy) را نیز فراهم می‌آورد.

چالش‌ها و فرصت‌ها
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری‌های پتروشیمی سبز، این صنعت با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، هزینه بالای توسعه و اجرای این فناوری‌ها است. بسیاری از فناوری‌های پتروشیمی سبز هنوز در مراحل آزمایشی قرار دارند و برای تجاری‌سازی نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارند. علاوه بر این، عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری و پردازش زیست‌توده و مواد بازیافتی نیز از موانع اصلی در راه توسعه این فناوری‌ها است.
با این حال، فرصت‌های زیادی نیز در این حوزه وجود دارد. افزایش تقاضا برای محصولات پایدار و فشار فزاینده از سوی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، انگیزه‌های قوی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پتروشیمی سبز ایجاد کرده است. علاوه بر این، پیشرفت‌های فناوری و کاهش هزینه‌ها در آینده می‌تواند به گسترش این فناوری‌ها کمک کند.

آینده فناوری‌های پتروشیمی سبز
آینده فناوری‌های پتروشیمی سبز بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با پیشرفت‌های فناوری و افزایش آگاهی زیست‌محیطی، انتظار می‌رود که این فناوری‌ها به طور فزاینده‌ای در صنعت پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرند. علاوه بر این، همکاری بین صنعت، دولت‌ها و مؤسسات تحقیقاتی می‌تواند به تسریع توسعه و تجاری‌سازی این فناوری‌ها کمک کند.
در نهایت، فناوری‌های پتروشیمی سبز نه تنها به کاهش تأثیرات منفی صنعت پتروشیمی بر محیط زیست کمک می‌کنند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه این صنعت ایجاد می‌کنند. با ادامه پیشرفت‌ها در این حوزه، صنعت پتروشیمی می‌تواند به سمت آینده‌ای پایدار و سازگار با محیط زیست حرکت کند.