شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام، دیگر صرفاً بستری برای ارتباطات اجتماعی یا اشتراک‌گذاری لحظات روزمره نیستند، بلکه به میدان تأثیرگذاری بر افکار عمومی و سبک زندگی جامعه تبدیل شده‌اند. در این میان، پدیده‌ای به نام «بلاگرنما» ظهور کرده است؛ افرادی که بدون تخصص، هنر یا دانش، تنها با نمایش سبک زندگی تجملاتی، حاشیه‌سازی و تبلیغات بی‌پشتوانه، ثروت‌های هنگفتی به جیب می‌زنند. اما این تأثیر تا کجا ادامه خواهد داشت؟ و مهم‌تر از آن، جامعه چه بهایی برای این نمایش پر زرق‌وبرق می‌پردازد؟

تحریف سبک زندگی؛ از واقعیت تا فانتزی مجازی

بلاگرنماها با تولید محتوایی که عمدتاً بر مبنای تجمل‌گرایی، مصرف‌زدگی و نمایش بی‌حدوحصر زندگی شخصی شکل گرفته است، تصوری غلط از واقعیت را در ذهن مخاطبان خود القا می‌کنند. سبک زندگی‌ای که در آن، معیار ارزشمندی فرد نه دانش و مهارت، بلکه تعداد فالوورها، لایک‌ها و میزان نمایش ثروت است. این رویه، به‌ویژه در میان نسل جوان، باعث شکل‌گیری انتظارات غیرواقعی، سرخوردگی و مقایسه‌های مخرب شده است.

وقتی بی‌هنران تریبون پیدا می‌کنند

در دنیایی که آموزش، مهارت و دانش در بسیاری از حوزه‌ها نادیده گرفته می‌شود، ظهور چهره‌هایی که تنها با حاشیه‌سازی، نمایش ثروت یا روابط شخصی به شهرت می‌رسند، تأسف‌بار است. این افراد که نه تخصصی برای ارائه دارند و نه ارزشی به جامعه اضافه می‌کنند، با استفاده از ناآگاهی مخاطبان و خلأهای نظارتی، به درآمدهای کلان دست می‌یابند. تبلیغات فریبنده، فروش محصولات بی‌کیفیت و حتی ترویج باورهای نادرست، بخشی از این چرخه آسیب‌زا است.

افکار عمومی؛ قربانی جریان‌سازی مجازی

شبکه‌های اجتماعی، در صورت استفاده صحیح، می‌توانند بستری برای آگاهی‌بخشی و تغییرات مثبت باشند. اما در فضای امروز، این ابزار قدرتمند به دست کسانی افتاده که از آن برای اهداف شخصی و تجاری بهره می‌برند. جریان‌سازی‌های هدفمند، القای نیازهای کاذب، تخریب ارزش‌های اصیل اجتماعی و حتی تأثیرگذاری بر مسائل مهمی چون فرهنگ، سیاست و اقتصاد، از جمله پیامدهای این پدیده هستند.

راهکار چیست؟

به هر حال اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی امروز شده‌اند، اما نحوه استفاده از آن‌ها تعیین‌کننده تأثیر مثبت یا منفی‌شان خواهد بود. زمانی که افراد بی‌هنر و بی‌تخصص با نمایش‌های پرزرق‌وبرق و حاشیه‌سازی‌های جنجالی، الگوهای نسل جدید شوند، باید زنگ خطر را به صدا درآورد. قطعا در جامعه‌ای که معیار موفقیت را به جای تلاش و دانش، بر اساس تعداد فالوور و شوآف قرار دهد، در بلندمدت با بحران‌های جدی فرهنگی و اجتماعی مواجه خواهد شد.

مقابله با این معضل، نیازمند آگاهی‌بخشی عمومی، تقویت سواد رسانه‌ای و نظارت بر فعالیت‌های مخرب در فضای مجازی است. مخاطبان باید بیاموزند که هر آنچه در شبکه‌های اجتماعی نمایش داده می‌شود، الزاماً واقعیت نیست. همچنین، نهادهای نظارتی باید قوانینی برای شفاف‌سازی تبلیغات، مبارزه با فریب افکار عمومی و برخورد با سودجویان این فضا تدوین کنند.

فاطمه سیدی