به گزارش خبرنگار اقتصادی امتداد، در شرایطی که چالش‌های زیست‌محیطی و نیاز به منابع انرژی پایدار بیش از گذشته اهمیت یافته، توسعه و بهره‌برداری از سوخت‌های تجدیدپذیر نظیر بیواتانول نقشی کلیدی در کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا می‌کند. بیواتانول که در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان یک جایگزین پایدار برای سوخت‌های فسیلی شناخته می‌شود، علاوه بر افزایش کیفیت بنزین و کاهش آلاینده‌ها، می‌تواند در کاهش وابستگی به منابع نفتی و گازی نیز مؤثر باشد.

با توجه به اهمیت این موضوع نخستین زیست پالایشگاه تولید بیواتانول سوختی و کنجاله تخمیری خوراک دام از ذرت و ضایعات غلات در استان کرمانشاه به‌عنوان یکی از  پروژه‌های راهبردی کشور ، با سرمایه‌گذاری و حمایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) راه‌اندازی شده است. این طرح در راستای سیاست‌های کلان توسعه صنعتی و کاهش آلایندگی سوخت، به منظور جایگزینی MTBE در بنزین کشور اجرا شده است.

حمایت ایدرو از این پروژه نه‌تنها به تأمین سرمایه اولیه کمک کرده، بلکه مسیر را برای ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی هموار ساخته است. این پالایشگاه با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، تولید بیواتانول را به عنوان یک افزودنی سالم و پایدار برای بنزین دنبال می‌کند و گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به ترکیبات شیمیایی مضر و ارتقای استانداردهای زیست‌محیطی کشور به شمار می‌رود.

این پروژه با سرمایه‌گذاری ۲۱ میلیون یورو و ۵ هزار میلیارد ریال به اجرا درآمده و برای ۲۵۰ نفر به‌طور مستقیم اشتغال‌زایی کرده است.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، این پالایشگاه سالانه حداقل ۶۰ میلیون دلار ارزآوری برای کشور خواهد داشت. همچنین، برآوردهای مالی نشان می‌دهد در آینده نزدیک ، سود خالص این پالایشگاه به ۱۵.۵ میلیون یورو، معادل هزار  ۲۰۰میلیارد تومان خواهد رسید.

نکته حائز اهمیت در این پروژه، تأمین مالی از طریق بازار سرمایه و بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری جمعی است که برای نخستین بار در کشور اجرا شده است.

با بهره‌برداری کامل  از این پالایشگاه، کرمانشاه به یکی از قطب‌های تولید سوخت‌های زیستی و خوراک دام تخمیری در کشور تبدیل خواهد شد که نقش مهمی در توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا می‌کند.

در همین زمینه، سعید جعفری، معاون نوسازی و اجرای طرح‌های صنعتی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در نشست خبری که در حاشیه بازدید خبرنگاران از نخستین زیست پالایشگاه تولید بیواتانول سوختی در کرمانشاه برگزار شد در تشریح جزییات این پروژه گفت: ” این طرح یکی از مهم‌ترین پروژه‌های توسعه‌ای کشور در حوزه تولید سوخت‌های زیستی محسوب می‌شود که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تأمین خوراک دام داشته باشد.”

سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه

وی با اشاره به سیاست‌های کلان کشور در راستای خصوصی‌سازی و اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، افزود:

“این طرح ابتدا با منابع عمومی آغاز شد، اما در ادامه برای تأمین مالی، از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز بهره گرفته شد. در آبان‌ماه سال گذشته، اقداماتی برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی انجام شد و طی فراخوانی که در همان سال برگزار گردید، حدود ۲,۰۰۰ میلیارد تومان از منابع بخش خصوصی و سهامداران عمومی جذب شد. همچنین، در سال جاری نیز یک فراخوان دیگر صورت گرفت که منجر به ۱,۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید شد. در مجموع، تاکنون حدود ۳,۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه برای این پروژه تأمین شده است.”

مراحل اجرای پروژه و پیشرفت فیزیکی

جعفری در خصوص روند اجرایی پروژه کرمانشاه اظهار داشت: “مطابق برنامه‌ریزی‌های تدوین‌شده، پروژه کرمانشاه در اوایل امسال به مرحله‌ای از پیشرفت فیزیکی رسید که آماده بهره‌برداری شد. از خردادماه فرآیند اختتامیه، نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات آغاز شد و از شهریورماه بهره‌برداری آزمایشی پروژه کلید خورد. در حال حاضر، پروژه به مرحله بهره‌برداری صنعتی نزدیک شده و افزایش ظرفیت در دستور کار قرار دارد. این فرآیند معمولاً چند ماه به طول می‌انجامد تا به ظرفیت اسمی برسد. تاکنون، بهره‌برداری تا ۵۰ درصد ظرفیت محقق شده و پیش‌بینی می‌شود طی یکی دو ماه آینده به ظرفیت کامل ۱۰۰ درصدی دست یابد.”

سایر پروژه‌های در دست اجرا

معاون نوسازی و اجرای طرح‌های صنعتی ایدرو در ادامه به پروژه‌ دیگر این شرکت در این حوزه اشاره کرد و گفت: “شرکت سوخت سبز زاگرس دو طرح صنعتی در دست اجرا دارد. نخست، طرح کرمانشاه که اکنون به بهره‌برداری رسیده است و دوم، پروژه‌ای در شهرستان باشت، استان کهگیلویه و بویراحمد، که هم‌اکنون با ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست.”

وی درباره زمان‌بندی بهره‌برداری از پروژه باشت توضیح داد: “طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، انتظار می‌رود این پروژه نیز اوایل سال ۱۴۰۵، مشابه طرح کرمانشاه، با همان ظرفیت تولیدی به بهره‌برداری برسد. منابع مالی این طرح از محل سرمایه‌های جذب‌شده از بورس تأمین شده و مراحل تجهیز و نصب ماشین‌آلات در حال انجام است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۴ پیشرفت این پروژه به ۸۰ تا ۹۰ درصد برسد تا در سال ۱۴۰۵ به بهره‌برداری کامل برسد.”

فرآیند تولید و میزان تولیدات

جعفری در خصوص مواد اولیه و فرآیند تولید در این پالایشگاه گفت:”خوراک اصلی این مجموعه ذرت است که یا در داخل کشور تولید شده یا به‌عنوان خوراک دام وارد می‌شود. این طرح قادر است از انواع غلاتی که نشاسته بالایی دارند، ازجمله غلات ضایعاتی، برای تولید الکل استفاده کند. در حال حاضر، سالانه حدود ۷۲۰ هزار تن ذرت به‌عنوان خوراک برای این پروژه‌ها مصرف می‌شود.”وی ظرفیت تولید سالانه این پالایشگاه را ۶۶ میلیون لیتر بیواتانول و ۶۶ هزار تن خوراک دام غنی‌شده (دی‌جی‌اس) اعلام کرد. این میزان معادل ۲۰۰ هزار لیتر بیواتانول در روز و ۲۰۰ تن خوراک دام در روز طی ۳۳۰ روز کاری در سال است.

نقش استراتژیک پروژه در تأمین انرژی و خوراک دام

معاون نوسازی و اجرای طرح‌های صنعتی ایدرو با تأکید بر اهمیت این پروژه در تأمین سوخت سبز کشور و تولید خوراک دام، خاطرنشان کرد:”این زیست‌پالایشگاه نقش کلیدی در تأمین سوخت پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی دارد. همچنین، تولید خوراک دام غنی‌شده در این مجموعه، به تأمین نیازهای صنعت دامپروری کشور کمک شایانی خواهد کرد.”

تولید الکل صنعتی با خلوص  بیش از ۹۹.۶ 

وی در ادامه با بیان این که برخلاف سایر واحدهای تولید الکل، محصول این پالایشگاه الکل خشک با خلوص ۹۹.۶ تا ۹۹.۸ درصد است و هیچ‌گونه آبی در ترکیب خود ندارد گفت:  این ویژگی باعث می‌شود که این نوع الکل به‌طور طبیعی با بنزین ترکیب شده و به‌عنوان مکمل سوخت مورد استفاده قرار گیرد. درحالی‌که الکلی که حاوی آب باشد، قابلیت اختلاط با بنزین را ندارد، محصول تولیدی این پالایشگاه بدون نیاز به فرآیندهای اضافی، مستقیماً در ترکیب بنزین مصرف می‌شود.

گامی به‌سوی سوخت سبز

جعفری هدف از ایجاد این پروژه را حرکت به سمت تولید سوخت پاک و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی عنوان کرد و توضیح داد: در گذشته، برای افزایش عدد اکتان بنزین از ماده‌ای به نام تترا اتیل سرب استفاده می‌شد که به دلیل تأثیرات مخرب آن بر محیط زیست و سلامت انسان، از ترکیب بنزین حذف شد. پس از آن، ماده MTBE جایگزین تترا اتیل سرب شد و با ترکیب ۵ درصدی در بنزین مورد استفاده قرار گرفت، اما تحقیقات جهانی نشان داد که MTBE نیز برای محیط زیست زیان‌بار است،

وی با اشاره به این که امروزه بیش از ۹۰ کشور در جهان، MTBE را از ترکیب بنزین حذف و اتانول را جایگزین آن کرده‌اند گفت: پالایشگاه سوخت سبز زاگرس نیز با تولید اتانول صنعتی بدون آب، این نیاز را در داخل کشور تأمین می‌کند. این محصول ضمن افزایش عدد اکتان بنزین، هیچ آلودگی زیست‌محیطی ایجاد نکرده و راندمان آن ۴۰ درصد بالاتر از MTBE است.

نیاز کشور به اتانول در ترکیب با بنزین

وی با اشاره به این که این پالایشگاه در حال حاضر روزانه ۲۰۰ هزار لیتر اتانول تولید می‌کند و با رسیدن به ظرفیت کامل، این میزان به ۱۰۰ درصد ظرفیت اسمی خواهد رسید، اما نیاز کشور به اکتان‌افزایی بنزین بسیار بیشتر از این میزان است تصریح کرد:  در حال حاضر، روزانه حدود ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین معمولی در کشور مصرف می‌شود که برای ترکیب با این حجم از بنزین، حداقل ۵ درصد اتانول مورد نیاز است.

وی اضافه کرد : با توسعه این صنعت و گسترش تولید سوخت‌های زیستی، می‌توان علاوه بر کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و گامی بلند به‌سوی مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر برداشت.

معاون نوسازی و اجرای طرح‌های صنعتی ایدرو، با تاکید بر این که این پروژه یک طرح ملی و استراتژیک محسوب می‌شود که علاوه بر تأمین سوخت سبز، بازدهی اقتصادی بالایی دارد خاطر نشان کرد: نرخ سودآوری این طرح بیش از ۳۰ درصد است و سرمایه‌گذاران می‌توانند طی حدود سه سال، بازگشت سرمایه خود را تجربه کنند. با این حال، احداث هر واحد تولیدی مشابه، نیازمند ۶۰ تا ۷۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری است.جعفری اضافه کرد:  مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در این حوزه مورد استقبال است.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص امکان توسعه و افزایش ظرفیت تولید در این پالایشگاه گفت:ظرفیت در همان سطح دویست هزار لیتر در روز است. البته پالایشگاه‌های زیستی برخلاف پالایشگاه‌های نفتی، به‌گونه‌ای نیستند که محدودیت مطلقی در تولید داشته باشند. یعنی امکان افزایش ظرفیت تا حدی وجود دارد، اما نه در حد پنجاه درصد افزایش. مثلاً ممکن است ظرفیت از ۲۰۰ هزار لیتر به ۲۲۰ هزار لیتر افزایش یابد، اما رسیدن به ۳۰۰ هزار لیتر، با امکانات فعلی ممکن نیست.

البته با اضافه کردن برخی تجهیزات، افزایش ظرفیت امکان‌پذیر خواهد بود، اما در حال حاضر، این میزان ظرفیت نرمال و بهینه برای این پالایشگاه محسوب می‌شود، ضمن این که افزایش ظرفیت پالایشگاه، نه‌تنها نیاز به زیرساخت‌های فنی دارد، بلکه به عوامل لجستیکی نیز وابسته است.

آغاز آزمایش و اجرای تدریجی توزیع بیواتانول در جایگاه‌های سوخت

معاون نوسازی و اجرای طرح‌های صنعتی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از آغاز آزمایش و اجرای مرحله‌ای توزیع بیواتانول در جایگاه‌های سوخت خبر داد و اعلام کرد: «فرایند توزیع بیواتانول به‌صورت مرحله‌به‌مرحله در حال انجام است و در حال حاضر، این طرح به‌صورت آزمایشی در کرمانشاه اجرا شده تا بررسی‌های میدانی لازم تکمیل شود. پس از این مرحله، جلساتی با شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برگزار شده و برنامه‌ریزی برای توسعه تدریجی این فرآیند انجام شده است.»

وی با تأکید بر اینکه امکان حذف ناگهانی MTBE از ترکیب بنزین وجود ندارد، توضیح داد: «در حال حاضر، مصرف روزانه MTBE در کشور حدود ۶ میلیون لیتر است و جایگزینی سریع آن می‌تواند مشکلاتی در تأمین سوخت ایجاد کند. بنابراین، بیواتانول ابتدا به‌عنوان یک مکمل به بنزین اضافه خواهد شد و در صورت موفقیت‌آمیز بودن نتایج آزمایش‌ها، به‌تدریج در تمامی جایگاه‌های سوخت کشور عرضه خواهد شد.»

بیواتانول در مسیر تبدیل به افزودنی استاندارد بنزین

جعفری در ادامه با اشاره به برنامه‌های بلندمدت برای استفاده از بیواتانول در صنعت سوخت کشور اظهار داشت: «یکی از اهداف اصلی این طرح، تبدیل بیواتانول به افزودنی استاندارد برای بنزین معمولی است. همچنین، برنامه‌ای برای تولید بنزین سوپر سبز تدوین شده که قرار است به‌صورت اختصاصی در برخی جایگاه‌های منتخب عرضه شود